کیمیا نساجین | مرجع تخصصی سنگشویی ایران

آب اکسیژنه جایگزین دارد؟

آب اکسیژنه یا همان هیدروژن پراکسید، یکی از قوی‌ترین اکساینده‌هایی است که در صنایع و البته در خانه‌ها نیز مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد. این مایع در خانه‌ها و منازل به عنوان یک سفید کننده مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد. اما کاربرد‌های متعدد دیگری نیز دارد که فروش آب اکسیژنه را بسیار رایج کرده است. یکی از سوالاتی که بسیار پیش‌ می‌آید، این است که آیا ماده ای با خواص هیدروژن پراکسید وجود دارد؟  جایگزین آب اکسیژنه چیست؟ در این مقاله، به پاسخ این سوال‌ می‌پردازیم.

خواص آب اکسیژنه چیست؟

پیش از اینکه ببینیم جایگزین آب اکسیژنه چیست لازم است تا با خواص و ویژگی‌های آب اکسیژنه آشنا شویم. پراکسید هیدروژن، ماده ای دارای بو، حلال در آب و الکل است. این ماده به دو روش تهیه‌ می‌شود که روش اصلی آن، ابداع شده توسط یک شرکت آلمانی است. این ماده فرار بوده و در واکنش با آب و هوا، تجزیه می شود. از این رو بسیار مناسب برای جایگزین شدن با مواد شیمیایی حاوی کلر است که دارای گاز سمی هستند.

موارد استفاده از آب اکسیژنه

پیدا کردن جایگزین آب اکسیژنه، به طوری که تمامی ویژگی‌ها و کاربردهای آب اکسیژنه را داشته باشد، امکان پذیر نیست. هنوز ماده ای پیدا نشده که تمامی خواص آب اکسیژنه را یکجا داشته باشد و بتوان به جای خرید آب اکسیژنه از آن بهره برد. اما با دانستن کاربردها و خواص این ماده،‌ می‌توان ماده ای جایگزین برای یک ویژگی خاص پیدا کرد و از آن، تنها در همان بخش استفاده کرد.

برخی از خواص آب اکسیژنه به صورت زیر هستند:

• ضد عفونی کردن سبزیجات
• از بین بردن لکه‌های عرق در لباس‌های رنگ روشن
• تمیز کردن ماشین ظرفشویی
• تولید مواد منفجره
• استفاده در صنایع تولید روغن حیوانی و…

ضدعفونی کردن سبزیجات با آب اکسیژنه

استفاده از آب اکسیژنه در خانه

اگرچه که استفاده از آب اکسیژنه در منزل نیز برای مصارف متعدد رواج دارد، اما باید دقت کنید که این ماده، ماده ای کاملا بی خطر هم نیست. برای استفاده در منزل، لازم است تا از آب اکسیژنه ۳ درصد استفاده کنید.

اما آب اکسیژنه‌های موجود در بازار، با غلظت ۳۵ درصد هستند. چه راهکاری برای انجام این کار وجود دارد؟

تبدیل آب اکسیژنه ۳۵ درصد به ۳ درصد در خانه، زیاد سخت نیست. لازم است برای انجام این کار، آب اکسیژنه ۳۵ درصد را به نسبت ۱۰ به یک با آب (که بهتر است آب مقطر باشد) مخلوط کنید. با این کار، شما‌ می‌توانید از محلول بدست آمده برای ضدعفونی کردن بخش‌های مختلف استفاده کنید.

جایگزین آب اکسیژنه در ضدعفونی کردن

در صنایع و حتی در منازل، از آب اکسیژنه برای ضدعفونی کردن استفاده‌ می‌شود. این ماده در غلظت‌های بالا برای سفید کنندگی در منسوجات نیز کاربرد دارد. از آن برای تمیز کردن ماشین ظرفشویی، سفید کردن لکه‌های لباس و… استفاده می شود. جایگزینی مطمئن برای استفاده در منازل، آب ژاول و یا وایتکس است. این ماده، مانند آب اکسیژنه، برای ضدعفونی کردن استفاده‌ می‌شود و خواص سفید کنندگی نیز دارد. وایتکس مایعی نسبتا زرد رنگ و فرار است که به عنوان جایگزین آب اکسیژنه مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد. با توجه به بالاتر بودن قیمت آب اکسیژنه به نسبت دیگر ضدعفونی کننده ها، شاید در برخی موارد تهیه دیگر ترکیبات به صرفه تر باشد.

ضد عفونی کردن منزل با آب اکسیژنه

چرا جایگزین آب اکسیژنه به سختی یافت‌ می‌شود؟

این ماده، با خطر کمتر نسبت به سفید کننده‌هایی که بر پایه کلر تولید‌ می‌شوند، توانسته بخش عمده ای از صنعت را از آن خود کند. اگرچه که نمی توان به جرات گفت آب اکسیژنه مایع بی خطری است، اما نسبت به مواد شیمیایی که پیش از این به عنوان جایگزین آب اکسیژنه مورد استفاده قرار‌ می‌گرفتند، اکنون یک ماده کم خطر محسوب‌ می‌شود. به همین دلیل توصیه می شود خرید آب اکسیژنه را به جای ضدعفونی کننده های قوی و خطرناک در اولویت کار قرار دهید.

کاربرد‌های متعدد این ماده در صنایع موشکی، شیشه و چینی، رنگرزی، پزشکی و تقریبا تمامی صنایع، گواه بر این است که جایگزین مطمئنی هنوز برای آن کشف نشده است. اگرچه که نمی توان مضرات آن را نادیده گرفت و شاید در آینده ای نه چندان دور، جایگزین آب اکسیژنه، کاملا ایمن و بی خطر کشف شود.

استفاده از آب اکسیژنه در پزشکی

انواع آب اکسیژنه و طرز تهیه

آب اکسیژنه به دو  صورت خوراکی و صنعتی یافت‌ می‌شود. برای ضد عفونی کردن خوراکی ها، لازم است تا از آب اکسیژنه خوراکی استفاده شود. این ماده، از روش‌های مختلفی گرفته‌ می‌شود. برای مثال یکی از روش‌های تهیه آب اکسیژنه، استفاده از سدیم پراکسید و فسفریک اسید با روش خاصی است.

نکات ایمنی

نکات ایمنی که حین کار با آب اکسیژنه باید بدانید، عبارتند از:

• بخار این ماده در غلظت‌های بالای ۳۹ درصد، منفجره است. حتما به این نکته توجه کنید.
• برای استفاده حتی در غلظت‌های پایین، از دستکش، عینک و لوازم ایمنی استفاده کنید.
• ترکیبات دارای اکسیژن فعال باید دور از گرما، نور مستقیم خورشید و ترجیحا در مکان‌هایی نگهداری شود که هوا به خوبی تهویه‌ می‌شود.
• برای انجام واکنش‌های جدید، محیط ایمنی و در مقیاس کم را مد نظر داشته باشد.
• برای یافتن جایگزین آب اکسیژنه، آزمایش‌هایی که پیش از این انجام نشده را با احتیاط کامل و با بررسی‌های لازم و فراوان انجام دهید.